Już 6 czerwca 2025 roku Płock stanie się gospodarzem wyjątkowego wydarzenia – międzynarodowego festiwalu filmu i sztuki BRUdoc. Przez trzy dni miasto będzie miejscem spotkań twórców, badaczy, kolekcjonerów i widzów zainteresowanych sztuką, która wymyka się kanonom, nurtom i modom – sztuką Brut, Outsider Art i zjawiskami określanymi w Polsce jako „sztuka nieprofesjonalna”.
reklama
Festiwal BRUdoc to 19 filmów dokumentalnych z Polski, Czech, Francji i Wielkiej Brytanii. Ich bohaterowie to outsiderzy – twórcy, którzy przez lata, często w samotności, obsesyjnie rozwijają swoje wizje artystyczne. Ich sztuka to nie efekt strategii rynkowej, ale potrzeba istnienia, forma komunikacji, sposób przetrwania.
Wśród prezentowanych historii znajdą się opowieści o takich postaciach jak Pierre Avezard, CHOMO czy Fernando Oreste Nannetti. Ale festiwal nie zapomina również o jednym z najważniejszych outsiderów w historii polskiej sztuki – Stanisławie Zagajewskim, nazywanym przez niektórych „polskim Giacomettim”. Jego ekspresyjne, ceramiczne rzeźby, tworzone w samotności i milczeniu, doczekały się uznania na całym świecie, a jego działalność była przez wiele lat nierozerwalnie związana z Płockiem. Filmy o jego twórczości będą ważnym punktem festiwalowego programu i symbolicznym hołdem dla jednego z najwybitniejszych przedstawicieli Art Brut w Polsce.
Obok filmów zaplanowano spotkania z twórcami, badaczami i kuratorami. Do Płocka przyjadą m.in. Lucienne Peiry – wieloletnia dyrektorka Collection de l’Art Brut w Lozannie, Sophie Bourbonnais i Marek Mlodecki z francuskiego muzeum La Fabuloserie oraz Pavel Konečný – kolekcjoner z Czech. Będzie to okazja do rozmowy o tym, czym tak naprawdę jest Art Brut i jak odróżnić je od sztuki naiwnej czy arteterapii.
Otwarcie festiwalu uświetni projekcja filmu „Art Brut” z 1976 roku, w którym sam Jean Dubuffet opowiada o swojej koncepcji sztuki. Tego samego dnia widzowie obejrzą również poruszający spektakl „Curko moja ogłoś to” oparty na tekstach Marii Wnęk – jednej z najbardziej intrygujących postaci polskiej sztuki nieprofesjonalnej.
Program BRUdoc podzielony został na trzy bloki: „U źródeł Art Brut”, „Pamięć i ratunek” oraz „Nowe odkrycia”. W ramach tych sekcji widzowie zobaczą filmy o takich artystach jak Nikifor, Anna Zemánková, Michael Golz czy Weree. Wśród nich znajdzie się również dokument o Stanisławie Zagajewskim, którego twórczość – pełna duchowości, samotności i niepokojącej siły wyrazu – od lat fascynuje krytyków i kolekcjonerów.
Organizatorzy – Andrzej Kwasiborski i Radosław Łabarzewski – podkreślają, że festiwal BRUdoc to kontynuacja wieloletnich działań Płockiego Ośrodka Kultury i Sztuki im. Themersonów w ramach projektu „INNI. Sztuka jest tam, gdzie nikt jej nie szuka”. To właśnie z tej tradycji zrodził się pomysł stworzenia festiwalu poświęconego twórcom „spoza marginesu”, często zapomnianym lub ignorowanym.
BRUdoc nie tylko oddaje hołd wyjątkowym artystom, ale również stawia pytania o kondycję współczesnego człowieka i granice sztuki. Jak pisała Olga Tokarczuk w „Biegunach”: „To, co odstaje od normy, co jest za małe albo za duże, wybujałe lub niepełne (…) – mamy nieustanne i męczące przekonanie, że właśnie tutaj prawdziwy byt przebija się na powierzchnię i ujawnia swoją naturę”.
Festiwal BRUdoc odbywa się pod honorowym patronatem Marszałka Województwa Mazowieckiego Adama Struzika oraz Prezydenta Płocka Andrzeja Nowakowskiego. Wydarzenie jest współorganizowane m.in. przez Muzeum Mazowieckie w Płocku, Stowarzyszenie ABCD z Pragi, kolekcję Art Brut AK i Fundację Dubuffeta w Paryżu. Festiwal dofinansowano ze środków Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego w ramach programu SYNERGIE – kulturalnego komponentu polskiej prezydencji w Radzie Unii Europejskiej 2025.
